ÖZET

Bu çalışmada, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilen ihalelerde sosyal güvenlik prim borcu konusu değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, SGK prim borcuna ilişkin olarak kamu ihale mevzuatında yer alan düzenlemeler ile konuya yönelik çeşitli kararlar incelenmiş ve sonuçları aktarılmıştır. Çalışma, 03.08.2023 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat esas alınarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kamu İhaleleri, İhalelerde SGK Borcu, Sosyal Güvenlik Prim Borcu, Firma, İstekli, İş Ortaklığı, Geçici Teminat, Yasaklama.

I. GİRİŞ

            4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10.maddesi gereğince; “Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan” istekliler ihalelere katılamazlar. SGK Borcu olduğu halde kamu ihalelerine katılan istekli konumundaki firmaların karşılaşacağı çeşitli yaptırımlar ve olumsuz durumlar bulunmaktadır. SGK prim borcuna ait detaylı açıklamalar müteakip maddelerde düzenlenmiştir. 

II. AÇIKLAMALAR

1.         İhale tarihi itibarıyla SGK Borcu olduğu halde taahhütname vererek ihaleye katılanlar veya ihale üstünde kaldığı için sözleşme imzalanmadan önce SGK borcu olmadığına dair belge sunamayanlar, 

• İhale dışı bırakılırlar.
• Geçici teminatları gelir kaydedilir. 
• Ancak yasaklama işlemine tabi tutulmazlar (sözleşmenin imzalanmasından kaçınılması halinde ise farklı uygulamalar söz konusu olabilir). 

2.         İş ortaklığında, ortaklığı oluşturan her bir isteklinin SGK borcu olmadığını ayrı ayrı belgelendirmesi zorunludur. Ortak girişimde Sosyal güvenlik prim borcu olduğu tespit edilirse, iş ortaklığı değerlendirme dışı bırakılarak, teminat gelir kaydedilir. Tüzel kişi isteklilerin ortağı olan gerçek kişilerin, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında prim borcu olmadığına ilişkin belge istenmez.

3.         Kesinleşmiş SGK Borcunun kapsamı Kamu İhale Genel Tebliğinde belirlenmiştir. Ancak Tebliğde belirlenen ve İsteklinin kesinleşmiş Sosyal Güvenlik Prim borcunun varlığından bahsedilebilmesi için aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir; 

• Tahakkuk eden prim borçları, süresi içinde ödenmedi ise SGK borcu vardır.
• Prim borcuna karşı veya 6183 sayılı Kanun çerçevesinde cebren tahsiline karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı durumlarda SGK borcu vardır.
• Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak ilgili kurum tarafından belli bir vadeye bağlanarak tecil edilmiş prim borçlarının vadesindeki ödemeleri, aksatılmadığı sürece SGK borcu yoktur. 

4.         İstekliler; 

• SGK prim borcu olmadığına ilişkin belgeyi, işyerinin kayıtlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünden/Sosyal Güvenlik Merkezinden almalıdır. (Sosyal Sigortalar Kurumu Tarafından İşverenlere Borcu Yoktur Belgelerinin İnternet Ortamında Verilmesi (E-Borcu Yoktur Uygulaması) Hakkında Tebliğ gereğince; e-borcu yoktur uygulaması, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre işyeri tescil edilmiş ve bu işyerlerinden dolayı e-bildirge kullanıcı kodu ve şifresi almış olan işverenlere, vergi kimlik numaraları anahtar olarak kullanılmak suretiyle Sigorta İl/Sigorta Müdürlüklerine gidilmesine, müdürlükler arasında yazışma yapılmasına gerek kalmadan Sosyal Sigortalar Kurumuna ait www.ssk.gov.tr adresinden borcu yoktur belgelerini istenilen gün ve saatte internet üzerinden alabilmelerine imkân sağlamaktadır. ) 
• İhale son başvuru ve/veya ihale tarihi itibarıyla SGK borç sorgulamasını, aynı işverene ait Türkiye genelini kapsayacak şekilde yapmalıdır.
• Başka yerlerdeki işyeri sicil kayıtlarına ilişkin SGK prim borcu da bulunmamalıdır. 

5.         Kamu İhale Genel Tebliğinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borç tutarlarının limitleri de belirlenmiştir. 2023 yılının Temmuz-Aralık dönemi için aşağıda belirtilen limitleri aşmayan SGK prim borçları, kesinleşmiş SGK borcu sayılmayacak ve istekliler ihalelere katılabiler;  (Geçmiş yıllar ve asgari ücret tutarı açıklanan her döneme ait limitler ve hakediş ödemlerindeki SGK borcu konuları için KILIÇ HUKUK&DANIŞMANLIK OFİSİ ile iletişime geçiniz.) 

6.         İhale tarihi itibarıyla, belirlenen limit üstü kesinleşmiş prim borcu olduğu anlaşılan isteklilerin, ihalelerden yasaklanıp yasaklanamayacağı hususunda ise tereddütler yaşanabilmektedir. İhale mevzuatına göre, ihale tarihi itibarıyla kesinleşmiş SGK prim borcu ortaya çıkan istekliler hakkında;

• İhalede değerlendirme dışı bırakılarak, teminatın gelir kaydedilmesi ancak, İhalelerden yasaklanma işleminin yapılmaması gerekir.
• Ancak yasaklama işlemi, isteklinin sözleşme yapma iradesini göstermemesi yani sözleşme yapmaya hiç gitmemesi halinde uygulanır.   

7.         İhale sürecinde, kesinleşmiş prim borcu olan isteklilerle ilgili her yıl yüzlerce uyuşmazlık; 

• Şikâyet, 
• İtirazen şikâyet veya 
• Dava konusu yapılmaktadır. 

            İhale sürecinde yaşanması muhtemel SGK prim borçları sorunlarının önlenmesi için Kılıç Hukuk & Danışmanlık Ofisi ile iletişime geçilmesini ve detaylı bilgi alınmasını tavsiye ederiz. 

Dr. Emrah KESGİN

Maliye ve Vergi Uzmanı