AŞIRI DÜŞÜK TEKLİF AÇIKLAMALARINDA KIST AMORTİSMAN HESAPLAMA SORUNU VE ÇÖZÜMÜ

I-Kamu İhale Kurul Kararının Konusu 

Kıst; pay veya hisse anlamına gelmektedir. Kıst amortisman ise, mevzuatta belirlenen yıpranma payına ait süresinin, belirli bölümüne denk gelen kısmıdır.

Araç kiralama hizmet alım ihalelerinde, sınır değerin altında teklif veren ve kendisine aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında amortisman giderlerinin açıklaması istenilen şirketlerin bilmesi gereken iki unsur bulunmaktadır: Bu iki husus; aşırı düşük açıklama yapılırken, araçlar için “tam amortisman” mı, yoksa “kıst amortisman” hesaplaması mı yapılacağıdır? 

Bu önemli husus kapsamında, ihale mevzuatında doğrudan bir açıklama bulunmamaktadır. Bu nedenle konu Kamu İhale Kurul kararları gözetilerek açıklanacaktır. Ayrıca, konuyla ilgili aksaklıkların ne şekilde giderilmesi gerektiği ile ilgili önerilerimiz de sunulacaktır.

II- Kurul Kararına Neden Olan İtirazen Şikâyet Başvurusu 

N…Müdürlüğü tarafından, 24.06.2025 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Araç Kiralanması Hizmeti” ihalesine ilişkin olarak 3F … Ltd. Şti., 09.07.2025 tarihli dilekçe ile “Teknik Şartname’de belirtilen teknik özellikleri sağlamayan araçların amortisman maliyeti üzerinden açıklama yapıldığı, kendi malı olan araçlardan bazılarına ait maliyetlerin satın alma fiyat teklifi ile açıklamasının kabul edilemeyeceği, ihale tarihi itibariyle sahip olunmayan amortisman avantajına satın alma fiyat teklifi alınarak bu fiyat teklifindeki değere amortisman oranı uygulanmak suretiyle sahip olunmasının mümkün olmadığı, araçların çalışacağı gün sayısı üzerinden hesaplanamayacağı, amortisman maliyetinin 2 yıl üzerinden açıklanması gerektiği, ayrıca Teknik Şartname’de belirtilen koltuk sayılarına aykırı ve eksik araç, sefer sayısı ve gün sayısı üzerinden kiralama maliyeti ile kiralama süreleri ile araçların iş süresince çalışacakları toplam süreler dikkate alınmadan yapılan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı, araçlar için kiralama fiyat teklifi alındığı, ancak fiyat teklifi veren firmanın verdiği teklif ettiği sayıda aracı olduğuna ilişkin belgelerin (araçların markaları, plakaları, modelleri, kapasiteleri, ruhsatları) sunulmadığı” iddiaları kapsamında itirazen şikâyet başvurusunda bulunmuştur.  

III- Konuyla İlgili Mevzuat 

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak

tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir...” hükmü, 

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Amortisman mevzuu” başlıklı 313’üncü maddesinde “İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder…” hükmü, 

320’nci maddesinde “…Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür. Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir…” hükmü,

 yer almaktadır.

IV-Kamu İhale Kurulunun Değerlendirmesi

Kamu İhale Kurulu, Kanun, Yönetmelik ile ihale dokümanı kapsamındaki değerlendirmeler kapsamında aşağıdaki değerlendirmeyi yapmıştır:

İhale üzerinde bırakılan istekli M.A.T. … Ltd. Şti.ye idarece 25.06.2025 tarihinde gönderilen “Beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulması ve aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazıda “…Teklif Cetvelinde yer alan 66 adet aracın tamamının; 1-Kendi malı araçlar için amortisman bedellerini gösteren belgeler 2-Kiralama yolu ile temin edilecek araçlar için kiralama bedelini gösterir belgeler 3-Trafik ve kasko sigorta bedelleri 4-Motorlu taşıt vergi giderleri”nin açıklanması istenilen önemli teklif bileşenleri olarak idare tarafından belirlendiği görülmektedir.

Anılan istekli tarafından istenilen tarihte aşırı düşük teklif açıklamasının idareye sunulduğu görülmüştür. Söz konusu aşırı düşük teklif açıklaması aşağıda belirtildiği şekildedir:

Açıklamaya ilişkin ön yazıda ihale konusu işte çalıştırılacak olan 66 adet araçtan 25’inin şirketin kendi malı olduğu, söz konusu araçlara ilişkin amortisman bedellerinin SMMM’leri tarafından hesaplanarak “amortisman hesabı ve envanter listesinin” sunulduğunun beyan edildiği, söz konusu sunulan liste incelendiğinde, 7 adet pick up-çift kabin, 5 adet kamyonet, 12 adet minibüs ve 1 adet otobüse ilişkin marka-model, plaka ve amortisman bedelinin belirtildiği, amortisman oranının % 20, araç faydalı ömrünün 5 yıl olarak alındığı ve toplam 8.108.535,76 TL amortisman bedeli öngörüldüğü görülmektedir. 

Ayrıca anılan listede söz konusu araçların Teknik Şartname’de belirtilen teknik özellikleri sağladığı, belirtilen araçların anılan isteklinin aktifinde bulunduğu ve amortisman hesabının yapıldığına dair şirket SMMM beyanının bulunduğu ve söz konusu beyanın SMMM tarafından imzalanıp kaşelendiği, ayrıca listenin şirket yetkilisi tarafından da imzalanıp kaşelendiği ve araçlara ait ruhsatların sunulduğu görülmektedir. Ancak başvuru konusu ihaleye ilişkin işin 01.08.2025 – 31.12.2026 tarihleri arasında toplam 17 aylık süreli olduğu, anılan istekli tarafından öngörülen amortisman maliyetinin 17 aylık olduğu tespit edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 320’nci maddesinde, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılacağı hüküm altına alınmıştır. 

Bahse konu olan 7 adet pick upçift kabin, 5 adet kamyonet, 12 adet minibüs ve 1 adet otobüse ilişkin 17 aylık süre içerisinde hesaplanan amortisman bedelinin “kıst amortisman” kavramı kapsamında olduğu, söz konusu amortisman türünün yalnızca binek araçlar için hesaplanan ve dönem içerisinde edinilen bir binek aracın, dönem sonunda alındığı yılın tamamı için değil, o dönem içinde kullanıldığı zamana kadar amortisman ayrılması ile hesaplanan bir amortisman türü olduğu, söz konusu maddeden de, “kıst amortisman” uygulamasının yalnızca işletmelerin aktifinde kayıtlı binek otomobillerine münhasır olduğu, binek otomobilleri dışında kalan amortismana tabi araçlar için aktife alındıkları yılda tam amortismanın hesaplanması gerektiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla açıklanan Kanun hükümleri gereğince anılan istekli tarafından 17 aylık hesaplanan ve teklif maliyetine eklenen binek araçlara ilişkin olmayan amortisman bedelinin 2 yıl baz alınarak yapılması gerekirken 17 aylık olarak hesaplanmasının mevzuata aykırı olduğu tespit edilmiştir.

….Yapılan inceleme ve yukarıda yer verilen tespitler neticesinde, idare tarafından ihale üzerinde bırakılan istekli M.A.T…. Tic. Ltd. Şti.ye gönderilen aşırı düşük sorgulama yazısında … 7 adet pick upçift kabin, 5 adet kamyonet, 12 adet minibüs ve 1 adet otobüse ilişkin amortisman payının, mevzuat gereğince, söz konusu araçların binek araç çeşidi kapsamında olmaması sebebiyle 2 yıl dikkate alınarak tam amortismanın hesaplanması gerekirken, işin süresi olan 17 aylık süre için öngörülen “kıst amortisman” hesaplamasının mevzuata aykırı olduğu, bu nedenle söz konusu isteklinin açıklamasının mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin amortisman hesaplanmasına ilişkin iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.  (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 30.07.2025 tarihli 2025/UH.I-1637 sayılı kararı).

V. Değerlendirmemiz ve Önerimiz

Kıst amortisman kapsamında ihale mevzuatında, yeterli açıklama bulunmamaktadır. Bu nedenle Kamu İhale Kurulunun, VUK kapsamında aldığı kararlar, uygulamada emsal teşkil etmeye devam edecektir.  

Ancak yukarıdaki Kurul kararından da anlaşıldığı üzere isteklilerin; sadece belirli dönem için çalıştıracakları araçlar için VUK kapsamında tüm yılı kapsayacak amortisman giderlerini açıklamak zorunda kalmaları, hem gerçekçi olmayacak hem de ihale fiyatlarını artıraraktır. Başka bir anlatımla bu uygulamalar, dolaylı da olsa kamu zararına neden olmaktadır. 

Bu durumda önerimiz, tıpkı yemek hizmet alımlarında olduğu gibi, amortisman giderlerinin “yardımcı girdiler” başlığında değerlendirilerek, açıklama sunulmasının istenmemesi yönünde düzenleme yapılmasıdır (Bk. Kamu İhale Genel Tebliği m. 79.2.6.). Sonuç olarak ihale mevzuatında gerekli iyileştirmeler yapılarak, tereddütlü hususların giderilmesi zorunludur.  19.12.2025