İş Ortaklıklarının Hizmet Alım İhalesinde Sunacakları İş Hacmini Gösteren Belgelerin Oranı Nasıl Belirlenir?

I-Kamu İhale Kurul Kararının Konusu 

Kamu ihalelerine katılan aday ve isteklilerden önemli bir bölümü; ekonomik ve mali yeterlikler kapsamında değerlendirilen iş hacmini gösteren belgelerin; uygun oranda olmaması nedeniyle, değerlendirme dışı bırakılmaktadır. Özellikle ortak girişim olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerin, ihale dokümanında istenilen oranda iş hacmini sağlamadıkları nedeniyle ihaleden elenmeleri söz konusudur.

Kamu İhale Kurulu ise ihalede iş hacmini gösteren belgelerin oranıyla ilgili yapılan itirazen şikayet başvurusuna, aşağıda sunduğumuz şekilde karar vermiş olup, bu karar birçok soruna cevap niteliği taşımaktadır. 

II- İtirazen Şikâyet Başvurusunun Nedeni 

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; pilot ortağının asgari iş hacmi tutarını sağlamadığı gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, şirketin kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu ortak girişime ait iş hacmi tutarının hisseleri oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarının belirlenmesi gerektiği, pilot ortaklarının 2024 yılına ait toplam cirosu ile ortak olduğu ortak girişime ait cironun hissesine düşen kısmı toplanıp güncellendiğinde pilot ortak tarafından sağlanması gereken asgari tutarın karşılandığının anlaşılacağı, dolayısıyla tekliflerinin yeniden değerlendirmeye alınması gerektiği iddialarına yer verilmiştir. 

III- Konuyla İlgili İhale Mevzuatı ile İhale Dokümanı Maddeleri 

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 36’ncı maddesinde “(1) İş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde; a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunun, b) Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını gösteren belgenin, her ikisinin de idarelerce istenilmesi zorunludur. (2) Aday veya isteklinin birinci fıkrada belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir. Serbest meslek erbabının iş hacmi serbest meslek kazanç defteri özeti ile belgelendirilir. (3) Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur. (4) Toplam ciro; gelir tablosundaki brüt satışlar tutarından, satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimlerin tutarları düşülmek suretiyle ulaşılan net satışlar tutarıdır. (5) Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt altında devam eden hizmet işlerinin gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen hizmet işlerinden elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.

(6) İş hacmini gösteren belgelere ilişkin kriterler aşağıdaki esaslara göre belirlenir: a) Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde, toplam cironun teklif edilen bedelin %25’inden, hizmet işleri ile ilgili cironun ise teklif edilen bedelin %15’inden az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir.

…

(7) İlgili mevzuat uyarınca gelecek yıllara yaygın olarak gerçekleştirilecek işlerin, açık ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre ihale edilmesi halinde, iş hacmine ilişkin oranların, bir yıldan fazla süreli işlerde 4/5’i, iki yıldan fazla süreli işlerde 3/5’i, üç yıldan fazla süreli işlerde ise 2/5’i alınarak hesaplanan oranlar yeterlik kriteri olarak belirlenir...

(8) Altıncı ve yedinci fıkralardaki kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır. 

…(12) İş ortaklığı olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur. 

…(14) Aday veya isteklinin, ortak girişimin ortağı olarak gerçekleştirdiği hizmet işleri ile ilgili ciro tutarı; iş ortaklığındaki hissesi oranında, konsorsiyumda ise taahhüt ettikleri işkısımları üzerinden hesaplanır.

(15) Aday veya isteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ilebirlikte ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu durumda aday veya isteklinin iş hacmi tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif kapsamında sunulması gerekmektedir.” hükmü,

“İş hacmine ilişkin belge tutarlarının güncellenmesi” başlıklı 37’nci maddesinde “(1)İş hacmine ilişkin belge tutarları aşağıdaki şekilde güncellenir:

a) Yıllık toplam ciro, gelirin elde edildiği yılın Haziran ayına ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.

b) Hizmet işleri ile ilgili ciro, fatura tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.” hükmü,

İdari Şartnamenin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “…7.4. Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler:

…7.4.3. İstekli tarafından;

a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunun,

b) Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını gösteren belgeler,birinin sunulması yeterlidir.

Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur. Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt altında devam eden hizmet işlerinin gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen hizmet işlerinden elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.

Toplam cironun teklif edilen bedelin % 20'sinden, hizmet işleri ile ilgili cironun ise teklif edilen bedelin % 12'sinden az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir. Bu kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler.

Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

Gelir tablosunun veya serbest meslek kazanç defteri özetinin, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir. İş ortaklığı olarak ihaleye katılan isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur. İsteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu durumda isteklinin iş hacmi tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif kapsamında sunulması gerekmektedir…” düzenlemesi yer almaktadır.

IV-Kamu İhale Kurulunun Değerlendirmesi

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ile doküman düzenlemelerinden iş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde, ekonomik ve mali yeterliğin tespitinde kullanılmak üzere iş hacmine ilişkin olarak; isteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait, toplam cirosunu gösteren gelir tablosu ya da hizmet işleri ile ilgili cirosunu gösteren belgelerden birinin sunulmasının yeterli olduğu, İdari Şartnamede isteklinin toplam cirosunun teklif ettiği bedelin % 20’sinden, hizmet işleri cirosunun ise teklif ettiği bedelin % 12'sinden az olmaması gerektiği, bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan isteklilerin yeterli kabul edileceği; 

İş ortaklığı olarak ihaleye katılan isteklilerde iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanmasının zorunlu olduğu; isteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarının da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarının belirleneceği, bu durumda isteklinin iş hacmi tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif kapsamında sunulması gerektiği anlaşılmıştır.

İstekliler tarafından iş hacmine ilişkin olarak toplam cirosunu gösteren gelir tablosu ya da hizmet işleri ile ilgili cirosunu gösteren belgelerden birinin sunulması yeterli olmakla birlikte ihale üzerinde bırakılan isteklinin pilot ortağı tarafından sunulan yeterlik bilgileri tablosunda 2024 yılına ait toplam ciro tutarının yanı sıra söz konusu tablonun “İş Hacmine İlişkin Diğer Belgeler” satırında ortağı olduğu iş ortaklığına ait hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını gösteren belgenin de yüklendiği, İdari Şartname düzenlemesine göre toplam cironun teklif edilen bedelin % 20'sinden, hizmet işleri ile ilgili cironun ise teklif edilen bedelin %12'sinden az olmaması kriterlerinden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan isteklinin iş hacmi yönünden yeterli kabul edileceği, söz konusu iki kritere yönelik değerlendirmenin ayrı ayrı yapılması gerektiği anlaşılmıştır.

T… A.Ş. – S… Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın teklif tutarının 284.699.456,90 TL olduğu, karşılanması gereken asgari toplam ciro tutarının 56.939.891,38 TL (284.699.456,90 x 0,20) olduğu; iş ortaklığı beyannamesinde pilot ortak T… A.Ş.nin %89, özel ortak S… Ltd. Şti.nin %11 oranında ortaklığa sahip olduğu dikkate alındığında, sağlanması gereken toplam ciro tutarının %89’una denk gelen 50.676.503,33 TL’lik kısmının pilot ortak tarafından karşılanması gerektiği, İhale üzerinde bırakılan iş ortaklığının pilot ortağı T…A.Ş.ye ait 2024 yılı ciro tutarının *****928,10 TL olduğu, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 37’nci maddesine göre güncellenmiş tutarının *****21,68 olduğu, dolayısıyla toplam ciroya ilişkin olarak pilot ortağın sağlaması gereken asgari tutarın (50.676.503,33 TL) karşılanmadığı,

Anılan isteklinin teklif tutarı dikkate alındığında, karşılanması gereken asgari hizmet işleri ciro tutarının 34.163.934,83 TL (284.699.456,90 x 0,12) olduğu; iş ortaklığı beyannamesinde pilot ortak T…A.Ş.nin %89, özel ortak S…Ltd. Şti.nin %11 oranında ortaklığa sahip olduğu dikkate alındığında, sağlanması gereken hizmet işleri ciro tutarının %89’una denk gelen 30.405.902,00 TL’lik kısmının pilot ortak tarafından karşılanması gerektiği, İhale üzerinde bırakılan İş Ortaklığı’nın pilot ortağı T… A.Ş. tarafından yeterlik bilgileri tablosuna yüklenen ortağı olduğu iş ortaklığına ait hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını gösteren belgede 2024 yılına ait 13 adet faturanın yer aldığı, söz konusu fatura tutarlarının T… A.Ş.nin hissesine düşen kısmının Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 37’nci maddesine göre güncellenmesi sonucu bulunan tutarın ******273,82 TL olduğu, dolayısıyla hizmet işleri cirosuna ilişkin olarak pilot ortağın sağlaması gereken asgari tutarın (30.405.902,00 TL) karşılanmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır. (Bkz. Kamu İhale Kurulunun 27.08.2025 tarihli 2025/UH.I-1836 sayılı kararı).

V. Sonuç ve Değerlendirmemiz

İhaleli işlerde ekonomik ve mali yeterlikler kapsamında istenen belgelerin, mevzuatta belirlendiği oranda olması zorunludur. Kurul kararına yansıyan olayda, ihalede iş ortaklığı olarak teklif veren şirketlerin, iş hacmine ilişkin kriterleri, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanmasının gerektiği göz ardı edilmiştir. Keza iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, ortak girişime ait iş hacmi tutarı, hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. 

Kurul kararına yansıyan olayda iş ortaklığının, ihale mevzuatını eksik ve kusurlu olarak değerlendirdiği ve bu nedenle değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmıştır. Bu Kurul kararı, ihalelere katılacak şirketlere öğretici olacaktır.  23.09.2025

(Daha fazla bilgi edinmek için KILIÇ HUKUK VE DANIŞMANLIK OFİSİ ile iletişime geçiniz. 0 312 285 96 00- 0545 285 96 00)