I-Giriş

Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır. Bu kapsamda kiralanacak araçlara çeşitli sınırlamalar getirilmiştir.

Bu makalede, araç kiralama hizmet alımlarında sıklıkla karşılaşılan hukuka aykırılıklar, ihale avukatlarımız ve uzmanlarımızca, detaylı olarak incelenmiş, yaşanmış olay kapsamında açıklama yapılmıştır.  

II- Araç Kiralama İhalelerinde Verilecek Teklifin Üst Sınırının Hesaplanması Kapsamındaki Mevzuat ve Bilinmesi Gerekenler

İhale edilmek suretiyle kiralanacak araçlara yasal sınırlamalar getirilmiştir. (Bkz. 1/4/2006 tarihli 26126 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller) Bu kapsamda, gözetilmesi gereken en önemli sınırlamalar şunlardır:

• Hizmet alımının yapıldığı yılın başında, binek ve station-wagon cinsi taşıtlar 10 yaşını, diğer taşıtlar ise 15 yaşını doldurmamış olacaktır.
• Yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesi, mevzuatta öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlıdır (Bkz. 237 sayılı Taşıt Kanunu 10’uncu maddesinin beşinci fıkrası). 
• Yine Kanunda belirlenen araçlar dışında kullanılacak binek ve stationwagon cinsi taşıtların motor hacmi, 1600 cc'yi geçmeyecektir.
• Taşıtların, her türlü vergi, sigorta ve bakım-onarım gibi giderleri yüklenici tarafından karşılanacaktır.  
• Yüklenicilerce çalıştırılan şoförlerin, sözleşmeye aykırı her türlü davranışlarından, bunların taşıtlara, kurum mensuplarına ve üçüncü şahıslara verecekleri zararlardan dolayı yükleniciler sorumlu olacaktır.
• Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan ve yılı merkezi yönetim bütçe kanununa bağlı azami satın alma bedellerini gösterir (T) işaretli cetvelde belirtilen taşıtlardan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up'lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;

    - Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sinden fazla olmayacaktır.

    - Şoför giderleri dahil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, yukarıdaki maddeye göre tespit edilecek tutara (Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayan bedele) yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır. 

    - Şoför gideri dahil taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol, resmî tatil ücreti ve benzeri giderler de dahil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarı esas alınacak; işveren maliyeti kapsamında yer alan sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası işveren payı (%20,5) ve işsizlik sigortası işveren payı (%2) ile işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler (%4) ise idarelerce ayrıca ödenir. 

        Hemen belirtmemiz gerekir ki "Kamu Kurum ve Kuruluşları Personel Servis Hizmet Yönetmeliği" uyarınca yapılan servis kiralamaları bu yukarıda belirttiğimiz esaslara dahil değildir. 

Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının, yukarıda belirttiğimiz Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller çerçevesinde araç kiralama hizmet alımı ile karşılandığı ihalelerde, isteklilerden teklifleri kapsamında ihale konusu işin yürütülmesinde kullanılacak araçlara ilişkin sayı, marka, model ve/veya ilgili diğer bilgileri gösteren listenin istenmesi gerekir.  (Bkz. İhale Genel Tebliği’nin, 75.7. maddesi)

İdarelerce kiralanacak araç veya taşıtların çeşitleri ve sınıflandırılması yine yasal mevzuatla belirlenmiştir (Bkz. 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 2 ve 6’ncı maddeleri). Bu sınıflamayı aşağıdaki gibi yapmak mümkündür;

Arazi Taşıtı: Karayollarında yolcu ve yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtır. Arazi taşıtı (4x4); Çift kabin kamyonet (4x4), Çift kabin kamyonet arazi taşıtı, Kamyonet (4x4), Kamyonet arazi taşıtı şeklinde olabilmektedir.

Panelvan: Azami toplam ağırlığı 3500 kilogramı geçmeyen, kapalı kasalı (yandan camlı olanlar dahil), sürücü kısmından başka tek veya daha fazla sıra oturma yeri bulunan, insan ve yük taşımak için imal edilmiş olan taşıtlardır. Çift kabin (4x2) kamyonet şeklinde tanımlanan 3+1, 4+1 veya 5 yolcu taşıma kapasiteli taşıtların ise yük taşıma kısımlarının açık veya kapalı olmasına bakılmaksızın panelvan olarak motorlu taşıtlar vergisine tabi tutulması gerekmektedir. Örneğin çift kabin kamyonet, panelvan sınıfı içerisinde değerlendirilir. Dolayısıyla söz konusu araca ilişkin olarak Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde Değişiklik Yapılması Hakkında Karar’da belirtilen şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak motorlu kara taşıtları kasko değer listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması zorunludur. 

Kamyonet: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır.

Sonuç olarak, araç kiralama hizmet alımlarında bilinmesi gereken aylık kiralama bedelinin üst sınırının;

• Aracın/taşıtın harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi'nde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmaması, 
• Şoförlü taşıt kiralama ihalelerinde, aylık kiralama bedelinin kasko sigorta değerinin %2'sine yürürlükteki brüt asgari ücretin %50 arttırılmış tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmaması, 
• Ayrıca, söz konusu hususun tespitinde, teklif edilen her bir aracın teklif bedeli üzerinden değil, teklif edilen bütün araçların toplam teklif bedeli (kısmi teklife açık ihalelerde kısım toplamı) üzerinden değerlendirme yapılması,

gerektiği anlaşılmaktadır.

III- Verilecek Teklifin Üst Sınırının Hesaplanması Kapsamındaki Örnek Uygulama 

Araç/taşıt kiralama ihalelerine genellikle; şoförsüz veya şoförlü olmak üzere iki şekilde çıkılmaktadır. Şoförsüz araç kiralama ihalelerinde birim fiyat teklif cetvelinde sadece tek bir satır açılır. Şoförlü araç kiralama ihalelerinde ise genelde taşıt ve şoför maliyetlerinin bir arada aynı satırda düzenlendiği görülmektedir. 

Vereceğimiz örnekte, 2025 yılında yapılan ihalede, taşıt ve şoför maliyetlerinin bir arada ve aynı satırda düzenlendiğini farz ve kabul edelim. Bu durumda istekli, teklif kapsamında sunulan araç listesinde yer alan araçların kasko değerlerinin %2’sini, harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi'nde yer alan kasko sigortası değerinin % 2’sini aşmayacak şekilde hesaplamalıdır. Ayrıca, yürürlükteki brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının (Kamu İhale Kurumu işçilik hesaplama modülü kullanılarak %4 sözleşme ve genel giderler dâhil asgari işçilik maliyeti dahil) ilave edilmesi suretiyle hesaplanan toplam tutarın, altında kalacak şekilde, her bir satır için teklif oluşturmalıdır.  Böylece istekli, mevzuatın getirdiği kısıtlamalar uygun teklif vermiş olacaktır. 

Örnek bir uygulamada; şartnameye göre 01.01.2020-31.12.2020 tarihleri arasında yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarı - kesinleşmiş ihale dokümanında yer alan “Ayrıca binek (otomobil) cinsi taşıtta çalışacak olan şoförlerin işçilik maliyeti, işçilik hesaplama modülünde bulunan ve brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarı olan asgari işçilik maliyetini (sözleşme ve genel giderler dahil maliyeti) geçmeyecektir.” düzenlemesine istinaden - Kamu İhale Kurumu işçilik hesaplama modülü kullanılarak %4 sözleşme ve genel giderler dâhil asgari işçilik maliyeti olarak (5.624,08 TL) hesaplanmaktadır. Hesaplanan 5.624,08 TL’lik sürücü gideri aylık brüt asgari ücretin %50 fazlası (4.414,50 TL),  işveren payı (993,27 TL) ve işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme gideri ve genel giderlerden (216,31 TL)  oluşmaktadır.

Çizelge (İhale Dokümanına Göre Teklif Edilebilecek Aylık Azami Tutar)

(Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 07.05.2020 tarihli 2020/UH.I-845 sayılı kararı )

IV. Bazı İdarelerin Doğru Bildikleri Önemli Yanlışlar 

İdareler tarafından Araç Kiralama İhaleleri ile ilgili doğru bildikleri yanlışlar ile sıklıkla yapılan hataları, aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Birinci hata: İdarelerce araç kiralama ihalelerinde, yapılan en sık hatalardan birisi; Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak motorlu kara taşıtları kasko değer listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gereken araçlara ilişkin sayı, marka, model ve/veya ilgili diğer bilgileri, idari şartnamede belirlememeleridir. 

İdarelerin araç kiralama ihalesinde benzer bir eksiklik, Kurum tarafından incelenerek özetle; “…Söz konusu Esas ve Usullerin kapsamına giren idarelerin, Tebliğ’in 75.7’nci maddesi açıklamaları uyarınca da isteklilerin teklifleri kapsamında ihale konusu işin yürütülmesinde kullanılacak araçlara ilişkin sayı, marka, model ve/veya ilgili diğer bilgileri gösteren listenin istenilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

İhale dokümanı düzenlemeleri incelendiğinde, ihaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri arasında Kamu İhale Genel Tebliği’nin 75.7’nci maddesinde belirtilen, araçlara ilişkin sayı, marka, model ve/veya ilgili diğer bilgileri gösteren listeye yer verilmemiş olduğu tespit edilmiştir.

Yine ihale dokümanı düzenlemelerinde, ihalenin Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’e uygun şekilde gerçekleştirilmesi gerektiği, şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacağına ilişkin bir düzenleme yapılmamış olduğu anlaşılmıştır.

İncelemeye konu ihalenin, … Büyükşehir Belediyesine bağlı iştirak şirketi olan … A.Ş. tarafından gerçekleştirildiği, söz konusu idarenin 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamında olduğu, bu sebeple de ihalede Kamu İhale Genel Tebliği’nin 75.7’nci maddesinde belirtilen, araçlara ilişkin sayı, marka, model ve/veya ilgili diğer bilgileri gösteren listenin istenilmesi gerektiği ancak ihale dokümanında söz konusu listenin istenilmemiş olduğu anlaşıldığından, ihalenin iptaline…” yönünde karar vermiştir. 

İkinci hata:, İdarenin, kiralanacak sürücülü araçlar kapsamında, şoförlere brüt asgari ücretin %50’sinden fazlasını da verilmesi yönünde düzenleme yapabileceği yönündeki değerlendirme,  en sık karşılaşılan hatalardan bir diğeridir. 

İtirazen şikâyete konu olan bir ihalede, Kurul tarafından;  “ihalenin şoför dahil araç kiralama işi olduğu, İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde hizmetin ifasında görevlendirilecek sürücü personelin tümüne (565 adet) asgari ücretin %70 fazlası ücret ödeneceği şartına yer verildiği anlaşılmıştır. 

Yukarıda yer alan Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hizmetleri bakımından ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların hizmet alımı yöntemiyle ediniminde; şoför giderleri dâhil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin, taşıtın kasko sigortası değerinin %2’sine yürürlükteki brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşamayacağının açık olduğu,… anılan düzenlemenin Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in 6’ncı maddesi hükümlerine aykırı olduğu anlaşıldığı …”  yönünde karar verilmiştir. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 25.11.2020 tarihli 2020/UH.I-1946 sayılı kararı)

Üçüncü hata: İdarelerin ihale dokümanı hazırlarken yaptıkları hatalardan bir diğeri ise kasko değer listesinde yer almaması gereken ambulans türü araçlara yönelik ihale aşamasında,  kasko araç değer listesinde yayımlanan bedellerinin yazılı olduğu belgenin teklifler ile birlikte beyan edilmesinin istenilmesidir.  

Kurul tarafından alınan karar; “Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü’nün yukarıda yer verilen görüşü doğrultusunda; incelenen ambulans kiralama hizmet alım işine konu araçlar olan ambulansların Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun T cetvelinde yer alan ayrı bir araç türü olduğu; bu çerçevede, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in 6’ncı maddesinin 2’nci fıkrasında ambulans cinsi taşıtların sayılmadığı; kasko değer listesinde de taşıtların marka, model ve model yılı değişkenleri esas alınarak gösterildiği ve bu listede ambulans tipi taşıtlara yer verilmediği hususları birlikte değerlendirilerek, İdari Şartname’nin 7.1.ı maddesinde yapılan, ihaleye katılım için gerekli belgeler arasında ihale konusu ambulansların kasko araç değer listesinde yayımlanan bedellerinin yazılı olduğu belgenin teklifler ile birlikte beyan edileceğine ilişkin düzenlemenin mevzuata uygun olmadığı ve ihalenin iptalini gerektirdiği” yönündedir.  (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 27.10.2021 tarihli 2021/UH.II-1968 tarihli  sayılı kararı)

Dördüncü hata: İdarelerin idari şartnamede, hangi araçlarda Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak motorlu kara taşıtları kasko değer listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gerektiği yönünde bir hususu belirtmemesi, ihalenin iptal nedenlerinden birisidir.  

Kurul tarafından verilen bir karar; “Birim fiyat teklif cetvelinin 5 numaralı satırında yer alan “5. Grup Çift Kabinli Kamyonet” araçlarında Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak motorlu kara taşıtları kasko değer listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gerektiği, ancak İdari Şartname’nin 7.5.4’üncü maddesinde “5. Grup Çift Kabinli Kamyonet” araçları için bu yönde düzenlemenin yapılmadığının görüldüğü, bu durumun tekliflerin oluşturulması aşamasında isteklileri yanıltıcı nitelikte olduğu ve bu düzenleme uyarınca tekliflerin değerlendirilmesinin sağlıklı bir şekilde yapılamayacağı sonucuna varıldığı” yönündedir. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 15.01.2025 tarihli, 2025/UH.I-246 sayılı kararı)

Beşinci hata: İdarenin, kiralanacak araçlar listesindeki her bir aracın kasko değerini ayrı ayrı hesaplayarak, istekliyi değerlendirme dışı bırakması en sık karşılaşılan hatalardan biridir. Bu kapsamda Kamu İhale Kurumuna yapılan bir başvuruda;   “…düzenlemede yer alan %2 sınırlamasının idarelerin binek, station vagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up araç kiralamalarında kiralama bedellerinin üst sınırının tayin edilmek istenmesine istinaden yapıldığı, araç kiralama ihalesinde o ihale kapsamında çalıştırılacak araçlara ödenecek toplam hizmet bedelinin bu araçların %2 kasko bedellerini aşmasının engellenmeye çalışıldığı, buna göre alt fiyatlar ve aylık toplamlar yönünden değil, toplam teklif tutarlarının toplamı üzerinden %2 kontrolünün yapılması gerektiği,  bu durumda da teklif kapsamında %2 sınırlamasına tabii araçlar için sunulan toplam teklif tutarlarının 3.582.720,00 TL, bu araçların kasko bedelleri toplamının 3.732.739,20 TL olduğu, teklif tutarlarının kasko bedelleri tutarından 150.019,20 TL düşük olduğu, idarenin %2 kasko sınırını gerekçe göstererek tekliflerini değerlendirme dışı bırakmasının yerinde olmadığı…”, hususlarına  değinilmiştir.  

Kamu İhale Kurulu ise yaptığı değerlendirmede “Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda ihale işlem dosyası üzerinde yapılan incelemede, şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin kasko sigorta değerinin %2’sini aşmaması gerektiği hususunun, teklif edilen her bir aracın teklif bedeli için değil, teklif edilen ve söz konusu sınırlamaya tabi olan araçların tamamının aylık kiralama bedelleri toplamının, bu araçların kasko değerleri toplamının %2’sini aşmaması gerektiği şeklinde değerlendirilmesi gerektiği, bu itibarla her ne kadar başvuru sahibi isteklinin “Kamyonet (Çift Kabin)(5+1)” için teklif ettiği birim fiyat tutarının 2.900,00 TL olduğu ve bu tutarın aracın kasko değerinin %2’sini (2.020,00 TL’yi) geçtiği görülmüşse de, sunulan birim fiyat teklif cetvelinde araç başına aylık kiralama bedelleri kasko sigortası değerinin %2’sinden yüksek olsa dahi, araçların bir aylık kiralama bedelleri toplamının kasko sigortası bedelleri toplamının %2’sinden düşük olması halinde bu durumun Bakanlar Kurulu Kararı’nda yer alan hükümlerin sağlanması bakımından yeterli olduğu anlaşılmıştır.” şeklinde karar vermiştir. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 20.03.2018 tarihli 2018/UH.II-633 sayılı kararı)

Araç kiralama hizmet ihalelerine katılmak isteyen aday ve isteklilerin, eksik bilgeler kapsamında şikâyet ve itirazen şikâyet yoluna gittikleri görülmektedir. Firmaların başvurularında, tereddütlü oldukları ve doğru bilinen yanlışlardan, en sık karşılaşılanlar şunlardır:

Birinci tereddütlü konu: Araç kiralama ihalelerine katılan bazı kişilerde; kiralanacak minibüsler için, aylık kiralama bedelinin Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşabileceği, kanaati mevcuttur. 

Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmaması gerektiği, hüküm altına alınmıştır. Bu düzenlemede, fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up cinsi araçlar, anılan kuralın dışında tutulmuştur. Yönetmelik kapsamında minibüslere yönelik herhangi bir belirleme de yapılmamıştır. Bu nedenle minibüsün kasko değer listesinin %2’sine tabi olduğuna yönelik bir sınırlama getirilmemiştir. 

Ancak, ihaleye çıkan idarenin, minibüs için de aynı sınırlamayı getirmesinin, mevzuata aykırı olmadığı değerlendirilmelidir. Keza Kamu İhale Kurulu tarafından verilen bir karar “Kamu İhale Genel Tebliğ’inin yukarıda yer verilen açıklamasından araç kiralama ihalelerinde istenen araçların, 1/4/2006 tarihli ve 26126 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller kapsamında olması durumunda, isteklilerden teklifleri kapsamında ihale konusu işin yürütülmesinde kullanılacak araçlara ilişkin sayı, marka, model ve/veya ilgili diğer bilgileri gösteren listenin istenmesinin zorunluğu olduğu sonucu çıkmakla birlikte; söz konusu esas ve usullere tabi olmayan araçlar için de idarece anılan bilgilerin istenmesinin önünde mevzuat açısından bir engel olmadığı değerlendirilmekte olup bu çerçevede idarece, ihale konusu iş kapsamında yer alan ve anılan esas ve usullere tabi olmayan minibüsler içinde aylık kiralama bedelinin Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin % 2’sini aşmayacağı şeklinde düzenleme yapılabileceği, bunun da idarenin, ihtiyaçları uygun şartlarla, zamanında ve kaynakları verimli kullanmakla sorumlu olduğunu belirleyen temel ilkelere bir aykırılık oluşturmadığı...” yönünde olmuştur. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 19.03.2025 tarihli, 2025/UH.I-790 sayılı kararı)

İkinci tereddütlü konu:

Araç kiralama hizmet alımı ihalelere katılan bazı isteklilerin; "Çift Kabin Kamyonet" tipi  araçların   "Pick  Up"  niteliğinde   olmadığı ve  Kasko Değer Listesinde yer alan %2'lik sınırlamaya tabi tutulamayacağı yönünde görüşleri bulunmaktadır.

Ancak Kamu İhale Kurulunun, Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünden alınan görüşü kapsamındaki kararında; "Çift Kabin Kamyonet" tipi taşıtların "Pick-up" niteliğinde olduğu ve taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeline ilişkin % 2 sınırlamasına tabi bulunduğu belirtilmiştir. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 29.05.2025 tarihli 2025/UH.II-1242  sayılı kararı)

  Üçüncü tereddütlü konu:.   

Araç kiralama hizmet alımı ihalelere katılan bazı isteklilerin; Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin 6'ncı maddesinde yer alan "…(fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up'lar hariç)…" düzenlemesi kapsamında "Pick Up" ifadesinin hangi araçları kapsadığı,  düzenleme  kapsamında   %2'lik  sınırlamaya  tabii  olmayan araçların tespitinde fiilen arazi üzerinde çalışacak araçlardan binek araçlar gibi pick-upların da arazi tipi araç olma zorunluluğunun bulunup bulunmadığı, yönünde tereddütleri bulunmaktadır.

Kamu İhale Kurulu tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünden alınarak verilen kararında; ”Söz konusu Esas ve Usullerin 6’ncı maddesinin ikinci fıkrasında, aylık   kiralama  bedelinin sınırlandırılmasına  ilişkin %  2   oranına  tabi  olan   taşıtlar  belirtilirken,  ‘fiilen   arazi  üzerinde  çalışan   arazi binek ve pick-up’lar bu sınırlamadan istisna tutulduğu, söz konusu istisna kapsamında belirtilen "arazi" ibaresi fiilen arazi üzerinde çalışan pick-up'ları da kapsadığı, %   2'lik  sınırlamaya tabi  olmayan taşıtların tespitinde, fiilen arazi üzerinde çalışan pick-up'ların da fiilen arazi üzerinde çalışan binek taşıtlar gibi arazi tipi olması zorunluluğu bulunduğu,…” yönünde karar verilmiştir. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 29.05.2025 tarihli 2025/UH.II-1242  sayılı kararı) 

Dördüncü tereddütlü konu:

Araç kiralama hizmet alımı ihalelere katılan bazı isteklilerin; 5018 sayılı  Kanuna  Ekli   (I),  (II)  ve   (III)  sayılı  cetvellerde   yer  alan  kamu   İdarelerinin  Taşıt Kanunu'na göre yıl içinde edinebilecekleri taşıtları gösterir T sayılı cetvelde  "Pick-up (Kamyonet, sürücü dahil 3 veya 6 kişilik)", "Pick-up (Kamyonet, arazi hizmetleri için sürücü dahil 3 veya 6 kişilik)" şeklinde bir düzenlemenin yer aldığı, bu bağlamda Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine Dair Esas ve Usuller çerçevesinde "Çift Kabinli  Kamyonet",  "Kamyonet"  tipi   araçların  "Pick  Up"  tipi   araç  kategorisi  kapsamında   mı,  yoksa Panel/Panelvan tipi araç kategorisi kapsamında mı değerlendirilmesi gerektiği, yönünde tereddütleri bulunmaktadır.

Kamu İhale Kurumu tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünden alınan görüş kapsamında aldığı karar; "Çift Kabinli Kamyonet", "Kamyonet" tipi taşıtların "Pick-up" kapsamında değerlendirilmesi gerektiği…” şeklindedir.   (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 29.05.2025 tarihli 2025/UH.II-1242   sayılı kararı)

Beşinci tereddütlü konu:

Araç kiralama hizmet alımı ihalelere katılan bazı isteklilerin; hangi tip araçların Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi'nde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşacağı, hangi araçların ise bu sınırlamanın dışında tutulduğu ve/veya tutulmadığı, yönünde tereddütleri bulunmaktadır.

Kamu İhale Kurumu tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünden alınan görüş kapsamında verdiği kararda; “Merkezi yönetim bütçe kanununa bağlı azami satın alma bedellerini gösterir (T) işaretli cetvelde belirtilen taşıtlardan binek, station-wagon, arazi binek,  kaptı   kaçtı,  panel  ve   pick-up  tipi  taşıtların   (fiilen  arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up'lar hariç) aylık kiralama bedeline sınırlama getirilmiştir. Ayrıca kamyonet (tek kabin, çift kabin), panel/panelvan tipi taşıtların da aylık kiralama bedelinin, kasko   sigortası değerinin % 2'sini aşamayacağı, ancak fiilen arazi üzerinde çalışan arazi pick-up  (kamyonet) tipi taşıtların ise, söz konusu % 2'lik sınırlamanın dışında tutulması gerektiği…”, belirtilmiştir.  (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun  29.05.2025 tarihli 2025/UH.II-1242   sayılı kararı)

VI-Sonuç ve Değerlendirme 

        Makalemizde, Kılıç Kurumsal Danışmanlık A.Ş. kadrosunda bulunan ihale danışmanlarımız ve ihale avukatlarımızca araç kiralanması konusunda yapılan kusurlu işlemler ve ihaleye katılacak kişilerin tereddüt ettikleri hususlar değerlendirilmiştir. 

        Kanaatimizce İdarelerin; yapacakları araç kiralama ihalelerinde, yukarıda anlattığımız hususlar ile yaşanmış olayları birlikte ele alarak, mevzuat hükümlerine uymaları gerekmektedir. 

        Ayrıca araç kiralama ihalelerine teklif verecek kurumsal firmaların, hak kayıplarını önleyebilmeleri için; ihale mevzuatının karmaşıklığı da gözetilerek, uzman ihale danışmanlık firmalarından veya ihale avukatlarından yardım almalarının, zorunlu olduğunu değerlendirmekteyiz. 15.08.2025 

İlyas KILIÇ

Kamu Yönetimi Uzmanı ve İhale Danışmanı

Kılıç Kurumsal Danışmanlık A.Ş. Ynt. Krl. Bşk.