I-Giriş

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki ihalelerde, mesleki ve teknik yeterlikler istenebilmektedir. Bu yeterliklerin arasında en önemlisi hiç kuşkusuz “İş Deneyim Belgeleri”dir. Çünkü iş deneyim belgelerinin ihalede istenmesinin sebebi, ihaleye katılan kişilerin, ihale konusu veya benzeri işi daha önce gerçekleştirme tecrübelerinin olup olmadığının araştırılmasıdır. 

İş deneyim belgeleri, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idareler tarafından, sözleşmeyi uygun olarak gerçekleştiren yüklenicilere, standart formlar şeklinde düzenlenir ve EKAP’a kaydedilir.  Ayrıca özel sektörde, üstlendiği işi gerçekleştiren yüklenicilerin de düzenlenen fatura, sözleşme ve işin niteliğine ait diğer belgelerin ihalede tevsik etmeleri halinde, ihalelere katılması mümkündür.  

Taahhüt firmalarının özel sektör kapsamında gerçekleştirdikleri yapım işlerinin, iş tecrübesi olarak tevsik etmeleri ve kamu ihalelerine katılabilmeleri için öncelikle; yapılacak iş karşılığı bedel içeren noter onaylı sözleşme, yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, ilgili sigorta müdürlüğünden onaylı iş yeri bildirgesi, kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işleri haricindeki işlerde bu belgelere ek olarak sözleşmeye ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretlerinin iş deneyim belgesi düzenleyecek idareye (belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye tarafından, belediye sınırları veya mücavir alan dışında il özel idaresi) sunulması gerekir. Sunulan bu belgelerin, ilgili idare tarafından uygun görülmesi halinde; inşaatın yapıldığı yer belediyenin ilgili birimi tarafından düzenlenen iş deneyim belgeleri belediye başkanı veya yetkili birim amiri tarafından, il özel idaresince düzenlenenler ise, vali veya yetkilendirdiği kişi tarafından onaylanarak, standart formda bir iş deneyim belgesi düzenlenir ve EKAP’a kaydedilir.

Bu makalede, özel sektörde gerçekleştirilen yapım işlerinde işin hem sahibi hem de yüklenicisi olan kişilere, iş deneyim belgesi düzenlenip düzenlenemeyeceği ve ihale aşamasında sehven düzenlenen bu tür iş deneyim belgeleri için ne tür işlemlerin yapılacağı hakkında da bilgi vermektir.

II- Özel Sektör Yapım İşleri Kapsamındaki İşin Hem Sahibi hem de Yüklenicisi Olan Kişiye İş Deneyim Belgesi Düzenlenir mi?   

Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur. Sözleşme taraflarınca irade açıklaması, açık veya örtülü olabilir. (Bkz.6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 43’üncü maddesi) Türk Borçlar Kanunu hükmünden de anlaşılacağı üzere, sözleşmenin varlığı iki şarta bağlıdır. Bunlar; en az iki tarafın bulunması ve bunların özgür iradeleriyle anlaşmasıyla kurulmuş olmasıdır. Yani sözleşme gibi hukuki bir işlemin oluşmasında, bu işleme yan olan kişi veya kişilerin bulunması gerekmektedir. 

İhale mevzuatında özel sektöre taahhütte bulunup iş deneyim belgesi almak isteyen yüklenicilerin, dilekçelerine; yapılacak iş karşılığı bedel içeren noter onaylı sözleşme, yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve ilgili sigorta müdürlüğünden onaylı iş yeri bildirgesini ekleyerek belge vermeye yetkili kurum veya kuruluşa başvuracakları hususu düzenlenmiştir. (Bkz. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 45’inci maddesi) 

Yine ihale mevzuatında, gerçek kişilere veya tüzel kişilere gerçekleştirilen işler için, belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye tarafından, belediye sınırları veya mücavir alan dışında il özel idaresi tarafından, ilgili mevzuatı uyarınca yapı denetimi veya kabulü bunların dışındaki kuruluşlar tarafından yapılan işlerde ise bu mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenleneceği, belirlenmiştir. (Bkz. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 43’üncü maddesi)

Görüleceği üzere hem Türk Borçlar Kanunu hem de ihale mevzuatına göre sözleşme; yüklenici ile işveren arasında imzalanan ve tarafların hak ve sorumluklarına ilişkin hükümlerin yer verildiği, yazılı bir anlaşmanın varlığına bağlanmıştır.

        Sonuç olarak özel sektörde yapılan işe ait iş deneyim belgesinin düzenlenmesi için, taraflar arasında yapılmış ve noter onaylı bir sözleşmenin olması zorunludur. Yani tek bir kişinin hem iş sahibi hem de yüklenici olduğu bir sözleşmeden yola çıkarak, iş deneyim belgesi düzenlenmesi söz konusu olamaz.   

III- Yaşanmış bir olay ve Kamu İhale Kurulu’nun değerlendirmesi 

        Yaşanmış olay kamu idaresi tarafından yapılan, “İnşaat İle Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi” ihalesinde, gerçekleşmiştir. İhale değerlendirmesine karşı yapılan başvuruda özetle; “İhalede tekliflerinin iş deneyim belgesinde iş sahibi ve yüklenicinin aynı olduğu, iş sahibi ile müteahhidin aynı olması durumunda sözleşme yapmanın fiilen imkânsız olduğu, zira şirketin kendi kendisiyle sözleşme yapmasının, kendisine karşı bir taahhütte bulunmasının ve bunun karşılığında yine kendisine karşı bir borç altına girmesinin düşünülemeyeceği, sunulan belgenin sözleşmeye dayalı olarak düzenlenmediği gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, anılan kararın mevzuata aykırı olduğu…” iddialarına yer verilmiştir. 

        Yapılan başvuru Kamu İhale Kurulu tarafından incelenmiştir. Bu kapsamda, yapılan itirazen şikâyete neden olan iş deneyim belgesi ile ilgili tüm bilgi ve belgeler, belgeyi düzenleyen belediyeden talep edilmiştir. Yapılan inceleme ve verilen karar özetle; 

“…Söz konusu iş deneyim belgelerinin sağlıklı bir şekilde değerlendirmesinin yapılabilmesi için, iş Deneyim belgelerine esas işlere ait "Yapım İşi Sözleşmeleri" ve "Yapı Ruhsatlarının” onaylı birer kopyasının Yapını İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 50. Maddesine istinaden İdaremize iletilmesi hususunda…” ifadelerine yer verilerek anılan iş deneyim belgelerine esas işlere ait “Yapım İşi Sözleşmeleri” ve “Yapı Ruhsatlarının” onaylı birer suretlerinin talep edilmiştir. 

 E… Belediye Başkanlığı’nın gönderdiği belgelerden “Yapı Sahibinin” bölümünde Engin Y…- Y… Ltd. Şti.” bilgisinin, “Yapı Müteahhidinin” bölümünde de Engin Y…- Y… Ltd. Şti. bilgisinin yer aldığı tespit edilmiştir.” açıklamasına yer verilerek yazı ekinde yapı olduğu anlaşılmıştır.

Bu kapsamda, yukarıda bahsi geçen tüm belgeler ve idarece yapılan yazışma ve cevabi yazı incelendiğinde, söz konusu iş deneyim belgelerinin hem yüklenici hem de iş sahibi kısımlarında başvuru sahibinin unvanının bulunduğu, buna ek olarak yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinin, yapı müteahhidi ve yapı sahibi kısımlarında da yine başvuru sahibinin unvanının yer aldığı anlaşılmıştır. Bu itibarla, yukarıda aktarılan hüküm ve değerlendirmelerden, isteklinin kendi kendisiyle sözleşme yapmasının, kendisine karşı bir taahhütte bulunmasının ve bunun karşılığında yine kendisine karşı bir borç altına girmesinin mümkün olmadığı, söz konusu belgelerin ihalelerde kullanılamayacağı anlaşılmış olup, başvuru sahibi isteklinin teklifinin anılan nedenle değerlendirme dışı bırakılması işleminde mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.” şeklinde olmuştur. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 12.03.2025 tarihli 2025/UY.II-733 sayılı kararı)

 Nihayetinde isteklinin; kendi kendisiyle sözleşme yapmasının, kendisine karşı bir taahhütte bulunmasının ve bunun karşılığında yine kendisine karşı bir borç altına girmesinin mümkün olmadığı ve söz konusu belgelerin ihalelerde kullanılamayacağı yönünde karar verilmiştir.

        IV- Sonuç ve değerlendirmem 

        Somut olayda da görüleceği üzere, kamu idarelerinin ihale mevzuatını gözetmeden iş deneyim belgesi düzenledikleri ve bu dokümanlar üzerinden isteklilerin ihalelere katılabildikleri anlaşılmaktadır. Ancak bu tür işlemler, ihalelere yeterlikleri uygun olmayan isteklilerin katılmasına neden olmaktadır. Ayrıca kusurlu şekilde iş deneyim belgesi düzenleyen idarenin güvenirliği de olumsuz yönde etkilenmektedir.

        Anlattığımız olayın ortaya koyduğu bir diğer husus ise, bazı idarelerin ihale mevzuatını bilen ve liyakatli personel çalıştırma problemlerinin olduğudur. Bu durumun önlenebilmesi, ihaleye çıkan tüm idarelerin kendi personelini ihale eğitimine tabi tutmaları ve liyakatli personel çalıştırmasıyla mümkün olacaktır. 22.07.2025 

İlyas KILIÇ

Kamu Yönetimi Uzmanı ve İhale Danışmanı

Kılıç Kurumsal Danışmanlık A.Ş. Ynt. Krl. Bşk